DESCOBRE OS
NOSOS PROXECTOS

LOCALIZACIÓN

Caldas de Reis (Pontevedra)

CLIENTE

Concello de Caldas de Reis.

ANO

2020-2021 (en curso)

COLABORA

Claudia de Sas Trujillo

Descrición: Redacción de proxecto de rehabilitación deste espazo singular protexido por Patrimonio Cultural e Patrimonio natural. O proxecto aborda, mediante un rigoroso estudo histórico, botánico e de diagnóstico actual, a recuperación da vexetación mediante propostas  volumétricas con composicións de diferentes especies buscando esa imaxe “selvática” definida nos documentos iniciais do seu deseño en 1883, a  reintroducción de especies perdidas ou que presentan só un exemplar na actualidade e prevese a súa desaparición a curto prazo, a mellora das condicións  edáficas e  fitopatológicas. Da mesma forma, abórdase a mellora das instalacións, equipamento, pavimento e a limpeza visual do espazo para ofrecer unha imaxe máis representativa da súa xénese.

LOCALIZACIÓN

A Coruña (A Coruña)

CLIENTE

Concello da Coruña.

ANO

2018-2019

IMPORTE

400.000 euros

Colaboradora: Cecilia López

Descrición: Redacción de proxecto de restauración deste Ben de interese Cultural, protexido por Patrimonio Cultural desde 1944 e tamén por Patrimonio natural por albergar a única  olmeda protexida de Galicia. Trátase dun proxecto que pretende a recuperación do trazado orixinal de 1834, modificado a mediados do século  XX cando se executaron as obras do Arquivo do Reino de Galicia. A proposta inclúe un rigoroso estudo histórico, a recuperación dos xardíns con céspede e flores orixinais e a introdución dun gran número de especies arbustivas para ofrecer unha mellora integral do espazo fortalecida coa disposición botánica por orixes xeográficas e a restauración do sebe perimetral. Da mesma forma, mellórase o equipamento e o pavimento, sen modificar as cotas actuais para evitar danos aos exemplares. No proxecto recóllese que os traballos deben ser realizados a man e coa sensibilidade propia para este tipo de traballos delicados dentro dunha contorna protexida con elementos patrimoniais vivos. Inclúense traballos de restauración de elementos catalogados como as lazas de Juan de  Ciórraga de 1908.

LOCALIZACIÓN

A Coruña (A Coruña)

CLIENTE

Concello da Coruña.

EMPRESA

Malvecin, S.L.

ANO

1999 - 2007

IMPORTE

3.000.000 euros

Autores proxectos: Pedro  Calaza Martínez, Javier Padín Martínez e Juan José López de  Heredia.

Ano proxecto 1: 1999. Rehabilitación e adecuación das antigas baterías de Costa do Monte de San Pedro.

Ano Proxecto 2: 2000. Rehabilitación e adecuación dos terreos non urbanizados do Parque do Monte de San Pedro.

Ano Proxecto 3: 2006. Deseño e execución do espazo verde da contorna do restaurante no Parque de San Pedro.

Descrición: Este gran Parque público, verdadeiro pulmón verde da cidade, é froito dunha serie de proxectos e transformacións que comezaron a finais do século pasado, orixinados pola preocupación e sensibilidade de recuperación dun antigo espazo militar con grandes valores históricos e culturais á vez que representaba un miradoiro natural cara á cidade. Co paso do tempo este proxecto foise completando en diferentes fases e estase consolidando co paso dos anos e cos investimentos, ideas e esforzos de moita xente implicada.

Revisión histórica.

O monte de San Pedro, lugar de localización da antiga batería de costa, ocupa unha posición estratéxica perfectamente escollida desde un punto de vista militar para a defensa da ría. O seu antigo destino militar como emprazamento dunha batería de costa confírelle unha dobre singularidade, por unha banda o seu acceso restrinxido fai que sexa un lugar para descubrir e por outra a propia  monumentalidad das instalacións militares fai que se convertan en esculturas. Esta situación de dominio de mar aberto, peche da baía, en competencia coa Torre de Hércules, e unha gran altitude (142  m sobre o nivel do mar) ofrece unha panorámica excepcional, que foi fundamental á hora de ordenar as diferentes zonas de uso do parque.

En termos xerais, a zona, na súa maior parte con vexetación de monte baixo de litoral, non tivo un uso definido, ata que pouco antes do primeiro terzo de século, o exército español organiza a defensa da costa e instala unha batería. Dita batería serviría de "lume cruzado" coas situadas noutros puntos da costa; aínda que nunca foi necesaria a súa utilización como medio de defensa. Tan só foron utilizadas nas probas de funcionamento e como salvas na visita do rei Abdullah de Xordania en 1949 no medio do illamento internacional. O seu uso militar prolongaríase ata o 19 de Febreiro de 1996, cando o Concello da Coruña e o Mº de Defensa asinan un convenio no que se fai entrega da Batería de Costa número 8 sita no Monte de San Pedro, cunha superficie de 204.000 m2. O concello da Coruña decide destinar este terreo a zona verde.

Xénese e descrición da obra.

    Como sabemos, os espazos marítimos xorden da relación de elementos configuradores como o clima e microclima, proximidade ao mar e o seu efecto termostato, a flora litoral, a auga, a paisaxe,... tamén un gran número de factores  antrópicos. Son espazos que posúen unha serie de particularidades propias que son fundamentais en calquera actuación na paisaxe, a saber, a) sociais; caracterizadas por unha forte repercusión da poboación ou/e da economía, b) lexislativa; limitacións pola normativa de costas e das administracións competentes, c) fisiográficas e d) paisaxísticas.

Conscientes diso, buscouse unha solución que minimizase o impacto en calquera desas particularidades, con especial énfase na adaptación á morfoloxía natural existente, conseguindo así integrar plenamente a nosa actuación na contorna circundante e por outra banda axudando a evitar a presión  antrópica.

Conceptualmente, é importante sinalar que esta actuación ten unha serie de diferenzas respecto a unha convencional de recuperación de espazos marítimos:

• En primeiro lugar non se trata realmente dunha restauración propiamente dita, senón máis ben dunha transformación.
• A cidade da Coruña adoecía de espazos urbanos cunha extensión suficiente para poder situar un parque por iso expúñase a posibilidade de proxectalo en zonas periurbanas, neste caso o monte de San Pedro. Isto implicaba directamente o tipo de deseño.
• A zona de actuación, como antiga batería militar requiría un tratamento especial dadas as edificacións, elementos e infraestruturas militares que existían.
• A especial localización e as cotas da zona convertíana nun privilexiado miradoiro natural da baía e cidade da Coruña, o que habería que preservar e impulsar.
• As especiais condicións edafoclimáticas da zona condicionaban moi severamente a elección das especies e a súa localización.

No deseño tivéronse en conta todos os principios básicos de proxectos de enxeñería da paisaxe, o equilibrio, a unión, a proporción, a escala e a cor definíronse en relación co respecto aos elementos castrenses, xa citados como puntos principais do deseño, evitando todo tipo de aberracións estéticas de colorido e saltos de escala demasiado bruscos; a elección de especies, (que conleva a elección da textura, cor, porte, hábito,...) realizouse tendo en conta os condicionantes  edafoclimatolóxicos, e para evitar a creación de puntos  focales vexetais con excesiva entidade que restasen importancia aos elementos escultóricos. En todo o proxecto paisaxístico elixiuse a asimetria, o contraste e as formas sinuosas de todos os elementos, para tentar compensar a rixidez dos elementos militares e para integrarse o máximo coa paisaxe circundante. O cenit destas formas alcánzase co trazado dos camiños e carreiros que percorren o parque e achégannos de forma indirecta a todos os agochos militares que se conservaron, a todos eses misterios ocultos citados.

Ademais da adaptación á morfoloxía existente e para suavizar máis a contorna executouse unha fervenza "naturalizada" de dous brazos que desemboca nun estanque, acondicionado paisaxísticamente tanto con elementos pétreos como verdes para  mimetizarse coa contorna; utilizáronse variedades de plantas de bordo ( Hedera  helix,  Carex  spp,  Astilbe  spp, Iris  spp,  Houtunnia  palustris,  Osmunda  regalis,...).

Outro elemento esencial no conxunto do parque é o labirinto vexetal, única concesión á simetría, como representante dunha parte da historia, e como outro punto máis de curiosidade e misterio. O labirinto é símbolo de gran forza en todo o mundo e un dos máis antigos da humanidade. Desde hai milenios grávase na roca ou no barro, colócase mediante pedras no chan ou se debuxa en antigos manuscritos, tamén se crea con arbustos e árbores con afán de dominar e dobregar á natureza a formas xeométricas.

LOCALIZACIÓN

A Coruña (A Coruña)

CLIENTE

Ministerio de Cultura.

EMPRESA

Malvecin, S.L.

ANO

2004

EMPRESA EJECUTORA

Nehorsa, S.L.

IMPORTE

360.000 euros

Autores proxecto: Pedro  Calaza Martínez, Ignacio Campos Neno, Juan Jose López de  Heredia e Javier Padín Martínez.

Descrición: A actuación proxectada está inspirada na procura dun equilibrio entre a filosofía de deseño dos xardíns islámicos e un dos condicionantes impostos polo promotor que era o desenvolvemento dun museo aberto a modo a Casa das Palabras. Para iso propuxemos a división do espazo interior en catro sectores inspirados nos supostos ríos que dividían o mundo para os  mesopotámicos, o número catro tiña un gran significado para os persas. De feito, este número era o elemento central do deseño dos seus xardíns.

Devanditos sectores se axardinan seguindo o estilo máis puro islámico, neles utilízanse as especies propias da súa cultura, tanto polas súas características  organolépticas como polo seu concepto meramente ornamental, entre elas citamos  Rosmarinum  officinalis (romeu),  Lavandula  stoechas (lavanda),  Mentha  longifolia (hortelá),  Santolina  chamaecyparissus ( santolina). A disposición da plantación axústase ao tipo de xardíns con céspede e flores, macizos e  arriates usados nesta tipoloxía de axardinamento.

    Para manter a simetría do conxunto dispóñense nos laterais, tanto no que se atopa o mihrab como no oposto, dous parterres nos que só se sementou céspede facilitando así a correcta observación dos murais de azulexo pintado. Todos estes parterres atópanse delimitados por un pequeno bordo de mármore branco Macael que os separa do pavimento de ladrillo macizo de canto dos corredores interiores.

Centrándonos no elemento principal de deseño que  sectoriza o conxunto atópase unha fonte, elemento fundamental na cultura árabe, realizada tamén en mármore branco, conectada a través dunha canle a modo de  acequia cun sumidoiro situado nun dos parterres de céspede laterais. Tanto os elementos que conforman a acequia como o sumidoiro son do mesmo material que se elixiu para a fonte e os bordos.

Como se pode apreciar, coexisten nesta proposta diversos elementos da cultura árabe, coa pretensión de que o espazo  circundado polos muros transporte ao observador á pura esencia da filosofía islámica a través de sensacións visuais,  olorosas, acústicas,... en definitiva, ao xardín dos sentidos. Estes aspectos refórzanse co uso de materiais nobres e cores puras en acabados interiores, mármores de cor branca e paredes decoradas con azulexos de estilo árabe, que lle achegan nobreza e sinxeleza, ademais dos xa comentados elementos vexetais.

Nas paredes interiores colocáronse os murais, nos que se reflicten textos relacionados coa cidade da Coruña procedentes das diversas épocas da Historia na súa lingua orixinal e traducidas ao castelán e ao árabe e palabras actuais de uso común que se relacionan coa súa etimoloxía.

En canto ao aspecto exterior, procurouse mimetizar o recinto de forma adecuada coa contorna e repuxéronse os cristais de cores existentes na porta principal, eliminando as tellas que circundan o muro e reconstruíndo a cúpula existente e os  merlones. A porta realizouse de ferro forxado, con ornamentos arabescos.

    O tratamento paisaxístico proxectouse con liñas moi suaves, integrándoo completamente co conxunto histórico-artístico da contorna, propoñendo unha agrupación sinuosa de Armeria marítima, a modo de ondada.

LOCALIZACIÓN

Lugo (Lugo)

CLIENTE

Concello de Lugo.

EMPRESA

Malvecin, S.L.

ANO

2007

IMPORTE

2.832.935,08 euros

Autores proxecto: Pedro  Calaza Martínez, Ignacio Campos Neno, Juan José López de  Heredia e Javier Padín Martínez.

Descrición: O proxecto, encargado polo Excmo. Concello de Lugo, ten por obxecto plasmar as ideas para a execución dun gran parque na zona da Avenida de Fontiñas, unha gran área verde cun gran potencial paisaxístico e ambiental, que se arrombará para o uso e goce de todos os veciños de Lugo e de todas aquelas persoas que se acheguen a este novo parque, que complementa dalgunha forma o paseo que xa existe no río Intre, que se atopa moi próximo a este lugar.

A zona de actuación do presente proxecto atópase no Sueste da cidade de Lugo, limitada pola Rolda de Fontiñas e o paseo do Río Intre, na periferia da cidade moi próxima ao acceso desde A Fonsagrada, onde o urbano e o rural entran en contacto e mestúranse creando unha contorna e unhas vistas únicos dentro dos límites urbanos, que o converten nun espazo privilexiado para a creación dunha zona verde.

    A creación dun parque nesa zona é unha vella aspiración da cidade e do propio Concello de Lugo, o cal, hai algúns anos, convocou un concurso de ideas coa finalidade de desenvolver esa contorna privilexiada ao que antes aludiamos. A solución gañadora do devandito concurso de ideas viuse reflectida máis tarde na redacción do PXOM de Lugo.

Para a realización do deseño, analizáronse todos os condicionantes do medio físico e tivéronse en conta os derivados da idea xeral de tentar manter e potenciar a vexetación existente e os xogos de auga, xa que a partir deles realízase todo o armazón da concepción do parque. Así, os elementos centrais son as agrupacións arbóreas de castiñeiros, carballos, chopos, etc., e os mananciais existentes, que se canalizan cara á creación de fervenzas e estanques artificiais que potencien a súa utilización e goce. A filosofía do deseño centrouse fundamentalmente nos puntos apuntados a continuación.

1. Utilización de formas suaves, sinuosas, evitando o uso de liñas rectas,...
2. Adaptación, na medida do posible, á morfoloxía da zona.
3. Uso de elementos de mobiliario urbano integrables na contorna.
4. Os materiais duros deberán de estar en consonancia coa filosofía de deseño.

De acordo aos principios establecidos, proxéctase nunha liña de deseño integral e suave, procurando o contraste entre as zonas máis coidadas (áreas de céspede) sitas nas zonas de entrada da Av. De Fontiñas e do aparcamento do Norte, con aquelas de zonas naturais que nos proporciona en si as plantacións de fondo e as agrupacións arbóreas, procurando proporcionar en determinadas épocas do ano, manchas cromáticas diferentes e espectaculares, só horadados por estreitos carreiros que se van perdendo. As zonas axardinadas estarán ocupadas por especies perfectamente adaptadas ao clima existente, formando agrupacións de alto nivel ornamental en canto a composición e cromatismo.

Como vemos, as liñas principais de deseño coa vexetación baséanse en potenciar e complementar ao arboledo existente, dado que se trata de exemplares de gran tamaño e moi adaptados á zona. Proxéctanse manchas de vexetación que consoliden as agrupacións existentes e tan só utilizaranse macizos arbustivos en zonas moi concretas, xa que os verdadeiros protagonistas do Parque serán as árbores existentes. Simplemente para mellorar o cromatismo exponse a introdución de exemplares da especie Quercus palustris,  Acer  monspessulanum e  Betula  spp que xerarán zonas cun  cromatismo especial.

Ademais, dado o carácter natural co que se pretende definir a actuación, utilizaranse diferentes mesturas de especies  cespitosas, de praderías e de sementes silvestres para xerar diferentes cores e texturas no estrato de menor altura.

    O parque dótase de todo tipo de infraestruturas precisas para o seu correcto uso como iluminación, sistema de saneamento, drenaxe e rega.

LOCALIZACIÓN

Cabana de Bergantiños (A Coruña)

CLIENTE

Deputación da Coruña.

EMPRESA

Malvecin, S.L.

AÑO

2004

IMPORTE

566.859,88 euros

Descrición: O Dolmen de Dombate está protexido por un Plan Especial dada a súa categoría de Ben de Interese Cultural (antigamente ostentaba a categoría de Monumento Histórico-Artístico Provincial) por virtude da Lei 16/85 do Patrimonio Histórico español. Esta protección condicionou enormemente as opcións de deseño e o enfoque metodolóxico para a redacción deste proxecto.

O fin principal foi o acondicionamento da forma o máis natural posible da contorna do Dolmen de Dombate, para darlle un uso de esparexemento e descanso, habilitando zonas onde se poderán practicar diversas actividades relacionadas coa historia do Dolmen. Para iso, na fase de deseño, tivéronse en conta os condicionantes legais e de protección singular e outros como a topografía, a contorna referida á existencia de edificacións, o dolmen, estradas, o clima, os posibles usos da zona e os condicionantes impostos polo promotor.

A filosofía do proxecto baseouse nunha liña de deseño integral e suave, procurando o contraste entre as zonas máis coidadas e axardinadas con aquelas zonas naturais que nos proporcionan en si as agrupacións arbóreas e ao mesmo tempo procurando imitar a vexetación existente onde as grandes masas proporciónannos, en determinadas épocas do ano, texturas e manchas cromáticas diferentes. En síntese, é a imitación da natureza, ordenando espazos mediante un trazado de camiños sinuosos, que van acompañando ao usuario ás distintas áreas que compoñen o conxunto. O fío condutor do trazado está formado polo centro de visitantes, proxectado pola Deputación da Coruña e o propio Dolmen, de forma que esta liña, verdadeira columna vertebral do deseño sexa o punto de unión dos carreiros secundarios.

As especies para utilizar serán  caducifolias, destacando aquelas de os xéneros  Quercus,  Betula e  Castanea.

    O estrato medio estará composto por especies arbustivas e o estrato inferior por especies de  gramíneas e  leguminosas, creando así unha pradería  polífita mellorada.

LOCALIZACIÓN

Fuenlabrada (Fuenlabrada)

CLIENTE

Concello de Fuenlabrada.

AÑO

2020

Colaboradora: Claudia de Sas

Descrición: proposta conceptual para a creación dun gran bosque urbano de 20 has que debe acoller o parque feiral e diferentes usos definidos polo concello. O espazo debe incluír espazos para aloxar diferentes instalacións efémeras e organización de eventos masivos en coherencia cun funcionamento ecolóxico do espazo. A proposta inclúe a organización de usos, a ordenación do espazo e a estrutura dos ambientes definidas por un trazado de camiños orgánico e o uso de masas arbóreas e arbustivas de diferentes especies para vertebrar un espazo en diferentes ambientes, usos e atractivos.

LOCALIZACIÓN

A Coruña (A Coruña)

CLIENTE

Ayuntamiento de A Coruña.

AÑO

2019

Autores proxecto: Pedro  Calaza Martínez e Mercedes Máquez.

A formulación persegue un cambio integral da praza, con intervencións na estrutura, vexetación, instalacións e equipamento enfocadas desde un prisma de ecoloxía urbana potenciando o uso de diferentes estratos sociais en propostas a modo de microplazas.

O deseño proposto permite unha mellor circulación peonil e accesos á praza desde máis sitios, iso permite solucionar os “Accesos  espontáneos” e un mellor uso. Da mesma forma, permítese un mellor fluxo peonil ao eliminar os elementos que entorpecen o paso. O novo deseño aumenta a superficie con vexetacion e introduce un rendemento  ecolóxico integral e maior do espazo.

O  deseño que se propón integra formulacións desde diferentes ópticas, entre as que se inclúen a estética, funcionalidade, accesibilidade e fluxo peonil,  ecología, contemporaneidade, etc.

Perséguese un equilibrio estético e funcional de forma que se potencie o uso en consonancia cos valores  ecolóxicos, nese sentido propúxose un  deseño con composicións arbustivas con masas  monoespecíficas que contrasten unhas con outras en textura, cor e altura, permitindo  así un xogo de forte impacto visual.

As especies utilizadas reflíctense nos planos de proxecto, destacando os exemplares de  Prunus  Shirotae,  Shiro- Fugen,  Kiki- Shidare e  Zakura,  Lavandula  stoechas,  Pachysandra  terminalis,  Grevillea  juniperina ́ Mount  Tamboritha ́, etc.

Tratamento da  vexetación.

Como se especificaba anteriormente, debe mellorarse o número, composición e  extensión dos elementos vexetais, para iso, débese entender a  xestión do espazo dunha forma diferenciada.

A formulación vexetal é moi directa: xogo de masas de vexetación dunha soa especie para xerar diferentes contrastes de volúmenes, cores, texturas, etc. Para iso, empregáronse datos  bibliográficos de índole botánico e  dendrométricos e evitouse o uso de agrupacións  xeométricas  ríxidas ou excesivamente  antrópicas.

Os obxectivos vinculados ao medio ambiente refórzanse polo aumento da biodiversidade que se propón e por ofrecer un maior atractivo especialmente nas diferentes épocas de floración das especies propostas. Esta formulación redundasé nunha mellor calidade dos aspectos técnicos da praza.

Interpretació n té cnico- cientí fica. Preténdese tamén ofrecer un valor  añadido de  informacion e  divulgación técnico- científica, para iso exponse reforzar a formulación con novas  tecnoloxías, especialmente con elementos de lectura dixital como  Códigos  QR (flora) no atril proposto.

Arboledo existente. Mellorarase a contorna  máis inmediato dos exemplares mediante un despexe manual de zonas compactadas e tratamento con  mulching  orgánico.

Mellora de uso do espazo.  Adecuación de pavimentos e instalacións. Limpeza e mellora funcional e estética. Pavimento permeable. Pavimento fotoluminiscente.

Bancos e zonas de descanso. Preténdese potenciar as zonas de reunión mediante a creación de bancos executados ́in situ ́ en zonas puntuais. Os bancos existentes retiráronse.

LOCALIZACIÓN

A Coruña (A Coruña)

CLIENTE

Concello da Coruña.

EMPRESA

Malvecin S.L.

AÑO

2007

Autores proxecto: Pedro  Calaza Martínez, Javier Padín Martínez e Juan José López de  Heredia.

Descrición: O presente informe ten por obxecto detallar e xustificar os motivos e a información necesaria para incoar o expediente de declaración dos Xardíns de Méndez Núñez como Ben de interese Cultural, ao amparo do Decreto 430/1991, publicado no  DOGA nº 14 do 22 de Xaneiro de 1992. Dita proposta de declaración de BIC obedece a satisfacer un recoñecemento histórico, para protexer, poñer en valor e preservar un dos primeiros xardíns da cidade da Coruña, enriquecendo así o patrimonio estatal, autonómico e local.

Xustificación Histórica.

    Os Xardíns de Méndez Núñez son os primeiros Xardíns da Peixaría, e segundos da cidade despois do Xardín de San Carlos (1834).

    A escaseza de chan público na zona da Peixaría, segundo barrio da cidade da Coruña, e a derriba das murallas desde 1862, permitiron iniciar as grandes obras do Recheo cos restos da muralla e as pedras e terras producidas polo desmonte doutras zonas municipais, que unha vía férrea construída para este efecto permitía transportar. Foi sen dúbida una das maiores operacións urbanísticas da historia da Coruña. O recheo permitiu o desenvolvemento da mariña e a reestruturación do porto. Nesta nova fronte marítima das rúas Sánchez  Bregua, Cantóns e A Mariña, deseñouse o primeiro parque axardinado que tería a cidade e que foi iniciado en 1868, baixo o auxilio de Narciso García de la Torre e bautizado por decisión da Alcaldía, o 5 de Maio de 1871, co nome de Méndez Núñez (paralelamente ao doutros moitos xardíns, rúas e prazas de infinidade de cidades españolas) polo fervor  patriótico e popular, que o valor e lanzo deste mariño espertaran, ao facer da súa vida unha peripecia de riscos e asombrosas accións, culminando durante a Guerra do Pacífico co combate e bombardeo do O Callao (2 de Maio de 1866), que o elevaban á categoría de Heroe do Callao e Nacional. No libro de actas municipais correspondente a aquel ano podemos ler a anotación do devandito acordo:  "... que o novo paseo, que se está formando no terreo do dique deste porto, denomínese Paseo de Méndez Núñez, como grato e glorioso recordo deste ilustre e valente mariño español".

O paseo nestes xardíns converteuse nun rito. O tempo de lecer estaría xa inseparablemente unido para os coruñeses a aquel lugar, que aos poucos se nutriría de teatritos e outras pintorescas atraccións, deleite de maiores e raparigos. Un servizo de cadeiras, formado por 300 taburetes e 100 cadeiras de brazos, atendía o descanso dos paseantes máis cansos, e das parellas que con asiduidade necesitábano. A súa utilización obrigaba ao pago de 25 céntimos de real. En 1884 o concello levantou un quiosco da música. Aos poucos, foise dotando ao xardín de distinto mobiliario urbano: bancos, papeleiras, "candelabros para instalar o servizo de iluminación de gas", sendo inaugurados oficialmente en 1886. A condición efémera e perecedoira dos quioscos que, ao gusto granadino, coñeceu o Recheo, a comezos do século XX, fai dificultosos o coñecemento e unha descrición detallada. Existía fauna ligada ao parque como gaivotas, merlos, pombas, jilgueros, esquíos, gorriones e estorniños.

A vexetación, o frondoso arboledo con especies variadas e gran interese e a súa riqueza floral, distribuída entre os macizos ao longo das súas avenidas, fixeron destes xardíns lugar de acougo, de contemplación e esparexemento. A súa extensión primitiva foise recortando pola implantación de edificios, ata darlle a súa configuración actual. Nestes novos xardíns levantáronse unha serie de monumentos de galegos ilustres que agregaron ao seu atractivo natural, o recordo e a gratitude humana e o encanto das súas formas artísticas, transformando este parque en xanela aberta a Galicia, museo ao aire libre protexido entre árbores e flores, penetrado pola mestura das súas fragrancias.

Os Xardíns de Méndez Núñez están divididos en tres sectores ben diferenciados: O Paseo das Palmeiras ou O Recheo, O Xardín propiamente devandito e a Rosaleda.

    O Paseo das Palmeiras ou O Recheo está rematado nunha das súas cabeceiras polo conxunto escultórico dedicado a Curros Enríquez, obra de Asorey, escultor galego da primeira metade do Século XX. Próximo a este monumento atópase o edificio do Teatro Colón-antigamente hotel Embaixador-e hoxe sede da Deputación provincial; na outra punta, a estatua de Carballo. Nun lateral, tres edificios: A Terraza, obra de Antonio de Mesa (creador da Fábrica de tabacos e o obelisco), substituto doutro do mesmo nome realizado por López Hernández e Antonio de Mesa nun estilo modernista e que foi levado a Sada; o quiosco Alfonso, modernista, obra de Ramón González Villar, - hoxe dedicado a salón de exposicións e que hai anos albergou un cinema e unha cafetería A Terminal, e o Hotel Atlántico. Destacan nesta zona outros monumentos como o Monumento ao Libro, e o dedicado a Suárez Ferrin.

A segunda zona, separada da anterior polo Paseo de Carruaxes ou de Coches, constitúe propiamente o Xardín. Ampla zona verde salpicada de vexetación e chea de bustos de Condal, Fernández Latorre e Doutor Hervada, ademais de monumentos entre os que destacamos: Monumento a Emilia Pardo Bazán, Monumento a Concepción Arenal, Monumento a Castelao, Monumento ao Neno... a frondosidad da súa vexetación, destacando exemplares con alto valor singular ou botánico.

A rosaleda.

A rosaleda como o seu nome indica é unha zona dedicada ao cultivo de rosas que abarca o terceiro sector destes xardíns.

Era a rosaleda, nas postrimerías de hai dous séculos, unha ampla chaira coñecida como Antigo Peirao de Baterías, lugar elixido polos artilleiros para saudar coas súas salvas todos os grandes acontecementos conmemorativos nacionais. A Rosaleda xorde como un acordo de tres partes: Xunta do porto, o exército e a Raíña Isabel II. Este acordo produciuse en Segovia. A Xunta do Porto cedería o terreo da actual rosaleda a cambio dunha ampliación, previo recheo dunha zona do ensanche. A principios de 1900 énchese.

Xustificación Artístico-Estética.

    Os valores artístico-estéticos defínense en tres bloques independentes, pero complementarios:

Elementos propios que conforman o xardín (trazado, vexetación, xardineiras,...).

    O propio trazado do xardín, racionalista por unha banda e  paisaxista pola outra, a vexetación existente, caracterizada polos seus grandes exemplares e a súa localización especial, o mobiliario urbano como a pérgola e a estación meteorolóxica ou o xardineiras estilo  neo-árabe, que conteñen ás palmeiras, confírenlle un valor estético e artístico peculiar.

Edificios perimetrais que enmarcan o xardín e edificios interiores.

    Os xa citados edificios como o modernista Quiosco Alfonso (1912), o Palacete da Terraza de 1922 e o edificio racionalista de La Atalaya (1936), situados perimetralmente, xunto co contemporáneo edificio do Servizo de Parques e Xardíns, deseñado polo Arquitecto Antonio Desmonts, proporcionan unha imaxe harmoniosa da contorna.

Monumentos e Elementos escultóricos.

Existe unha gran cantidade de monumentos e esculturas que ofrecen un valor cultural engadido ao espazo.

Xustificación Botánica.

    O xardín de Méndez Núñez destacou historicamente pola súa riqueza botánica, destacando exemplares de diversas procedencias, únicos polo seu tamaño ou singularidade. Conta coa menos 150 especies, entre as que se destacan exemplares de  Metrosideros excelsa,  Fagus  sylvatica, Magnolia  grandiflora,  Phytolacca  dioica,  Persea indica, a aliñación de Phoenix  canariensis, ...

     Dados os particulares valores históricos, como primeiro parque deseñado da cidade e realizado por subscrición popular, os valores botánicos, singulares e de composición das súas especies, os valores artísticos que se atopan nos edificios lindeiros e interiores, así como nos monumentos e grupos escultóricos, parece lóxico que esta gran zona verde da cidade da Coruña sexa declarada Ben de Interese Cultural, outorgándolle así o valor que se merece, protexéndoa e preservando a memoria histórica da cidade.

LOCALIZACIÓN

A Coruña (A Coruña)

CLIENTE

Concello da Coruña.

EMPRESA

Malvecin S.L.

AÑO

2008

IMPORTE

1.000.000 euros

Descrición: O Parque de Bens, antiga entulleira da cidade transformado tras o seu derrubamento de 1996, atópase nunha zona microedafoclimática moi complicada para conseguir unha densa masa de vexetación, isto unido á súa localización xeográfica, nos arredores da cidade, e a falta de actividades atractivas, orixina que as visitas sexan moi reducidas. En 2007 solicitóusenos que propuxésemos unha serie de ideas encamiñadas á mellora do parque e a ofrecer diferentes alternativas para provocar un efecto chamada tanto para os cidadáns da cidade como de fóra. Dentro do abanico de ideas achegadas, destacou a idea do Xardín Botánico xa que en Galicia non existe ningún e podería representar un referente rexional. A procura de información e o estudo de experiencias noutras situacións europeas puxeron de manifesto a gran oportunidade que representaba esta opción.

O proxecto representa unha mellora desde o punto de vista de deseño, de maior dotación de infraestruturas, de mellora da vexetación e da estética, e, doutra banda, unha proposta firme de construción dun xardín botánico singular, único en Galicia e con entidade propia. A premisa fundamental é a procura dun equilibrio entre ciencia, cultura, sustentabilidade, turismo, creatividade e entre a xeración e difusión de proxectos ambientais. Ademais enfócase como creador de desenvolvemento social e xerador de emprego e como aceno de identidade local.

DESEÑO:

    O valor era lúdico co máximo rigor científico. Procurouse alcanzar o máximo de riqueza botánica, aínda que sempre supeditada a unha estética  predeterminada. Como características principais destacamos:

• Secuencia de poliedros interconectados.
• Deseño do conxunto en distintos niveis. Procurouse xogar con efectos sorpresa, de forma que o usuario descubrise os diferentes ambientes.
• "Descenso virtual acelerado".
• Pasarelas a diferentes niveis.
• Fervenzas interiores.

Realizáronse diferentes modelos  tridimensionales e texturas ata conseguir unha forma  poliédrica composta. O deseño seleccionado xurdiu do contraste das formas, pero á vez complemento, da paisaxe existente, definido en gran medida polos  afloramientos rochosos.

Proxectáronse 4  biomas interiores:

Bioma do trópico húmido (BTH)                  5000 m2

Bioma Desértico (BD) 1500 m2

Bioma Alpino (BA)            500 m2

Bioma Tépedo ( BT)          1500  m2

g

d) Zona de paisaxe autóctona granítica.

Nesta zona proponse rexenerar a paisaxe autóctona da zona, poñendo en valor as especies existentes, sobre todo os  endemismos da zona como a  Angelica  pachycarpa. Así é como buscamos un equilibrio entre o deseño paisaxístico e a paisaxe propia da zona, tentando utilizar só especies existentes na actualidade. Nesta zona proponse a construción dunha torre-miradoiro imitando a forma orgánica dunha turritella, sito no punto de maior cota da zona, desde onde se podería observar todo o Parque e os seus arredores. A este miradoiro accédese mediante unha rampla  helicoidal.

e) Zona de investigación, divulgación, ensino e biblioteca.

    Nesta zona situada ao Norte, proponse a creación dun gran centro de investigación dotado de instalacións de laboratorios, biblioteca, zona de  herbarios, banco de  germoplasma, sementeiros, etc. Ademais acompáñase cunha sala de conferencias, instalacións para educación e divulgación, zona de mantemento e conservación. Tamén terá:

• Zonas de coleccións de plantas, pugas, tubérculos, etc.
• Sala provista de pantallas onde se visualizará mediante microscopios convencionais ou electrónicos diferentes preparados.

f) Xardíns exteriores (xaponés, de cores, de cheiros,...) e zona de aclimatación.

    Na parte posterior ao invernadoiro sitúase unha zona de aclimatación de plantas, formada por un invernadoiro e un local de mantemento que ademais servirá de centro para impartir cursos temáticos. Na parte situada máis ao Suroeste, exponse a realización de diferentes xardíns temáticos como un xardín xaponés, un xardín dos sentidos (cheiros, cores, sons, etc.), un xardín monográfico, etc.

g) Zona de exposición e venda.

    Nesta zona situada á beira da entrada proponse a creación dunha área de exposición, venda de plantas e libros relacionados cos xardíns botánicos, patoloxía, horticultura, botánica, xardinería, etc. Ademais proxéctase a recreación dunha zona-exposición onde se explique a utilización de produtos vexetais con usos farmacéuticos.